زبان تاتي يكي از انواع شيرين و جذاب گويش هاي زبان فارسي است.
پراكنش تات ها با ذكر نام استان، شهرستان و روستا:
استان اردبيل: شهرستان خلخال شهر کلور٬ درو، شال٬ دیز، جیرنده٬ طهارم٬ عنبران٬ میناباد٬ میرزانق٬ کلش٬ سروآباد٬ پیله زیر٬ پیله رود٬ جید٬ لرد٬ اسبو٬ اسکستان٬ تولش٬ کجل، کرن٬ گیلوان، گلوزان، کهل، گندم آباد، طارم، عنبران علیا٬ لنکران٬ برخي روستاهاي شهرستان کوثر، برخي روستاهاي شهرستان نمین.
استان قزوین: شهرستان تاکستان شهر تاکستان - بخش اسفرورین شهر اسفرورین - روستای قرقسین بوئین زهرا، و شهرستان بوپین زهرا شهرهای شال٬ دانسفهان و روستاهای خیارج٬ خوزنین٬ خروزان٬ ابراهیم آباد، قلعه گنجی٬ سگزآباد٬ در اطراف قزوین روستای دیگر مثل انظیر، رزجرد٬ الولک٬ حصار خروان، طارم قزوین و روستاهای زیاران، صمغ آباد، تیخور، توداران، آقچری، خوزنان، آتانک، جزمه، دارسرور، کهوان، کذلک، میانکوه، ابراهیم آباد، از توابع دهستان فشکلدره بخش آبیک استان قزوین و روستای زرجه بوستان در آبیک.
استان هاي تهران و البرز: شهرستان کرج بخش حصارک و عظیمیه و... شهرستان قدس و... شهرستان طالقان٬ شهرستان رودبار زیتون٬ شهرستان شمران٬ روبار قصران٬ و چند روستا در دماوند همسایه رودبار قصران.
استان آذربایجان شرقی: روستای کرینگان از توابع شهرستان ورزقان، روستاهای دیگری در منطقه ی خاروانا، میشهپارا، ونستان و در بخش ارسباران دهستان حسنو، خوی نرآو، ارزین وکلاسور.
استان زنجان: شهرستان طارم روستاهای سیاهورود، گندمآباد، سرخه سنگ٬ قوچان٬ نوکیان٬ بندرگاه٬ هزاررود، چرزه، جمال آباد، باکلور، سرخه میشه، کلاسر و قسمت هايی از گیلوان - و روستای خوئین و سفیدکمر از توابع ایجرود استان زنجان
استان گیلان: شهرستان رودبار و برخي از روستاها
استان اصفهان: شهرستان نطنز روستای ابیانه
خراسان شمالی: چند روستا از توابع شهرستان بجنورد به نام های اندقان، خراشا، کرف، جربت، دوبرجه، جوشقان، راز، کیفان، جاجرم و محمودآباد
استان گلستان: در استر آباد طایفه ای به زبان تاتی سخن می گویند چند روستا از شهرستان مينودشت مثل ده چناشك، قلعه قافه، دوزين و ...
استان سمنان: گفتني است تعدادي از روستاهای واقع در اين استان نيز به زبان تاتي سخن مي گويند.
استان مرکزی: روستاهایی از توابع شهرستان اراک همچون عیسی آباد، اماران، وفس، تفرش
در ديگر كشورها:
۱- قفقاز ۲- تاجیکستان ۳- آذربایجان ۴- بمبئی هندوستان ۵- فلسطین
پراکنش تات های قفقاز: داغستان - دربند - آبشوران - باکو - ناداران - سوراخانی - بالاخانی - موشتاغی - یوزونا - امیرخان - زیره - هووسن - بینه - خیله قویا - دوه چی - اسماعیل لی - خزین - قوناق کندی - قوتگاش - کابتاکو - تیرسران - مخاچ قلعه - افروجه - گنداب - سبازان - لاهیچ.
توجه:
شال هم در استان اردبیل و هم در استان قزوین وجود دارد که گویش تاتی دارند:
شال در قزوين شهري است در استان قزوين که در ۵۵ کیلومتری جنوب غربی مرکز استان قرار دارد.
شال در اردبيل در ارتفاع 1400 متری از سطح دریا و در فاصله 9 کیلومتر شهر کلور و 44 کیلومتری جنوب شرقی شهر خلخال واقع شده است.
منابع:
کتاب تات های ایران و قفقاز صفحه 9 و 10 - مؤلف: دکتر علی عبدلی