دشت کویر يا كوير مركزي ايران
نام انگلیسی: dasht-e- kavir
نام فارسی: کویر مرکزی
دَشت کَویر یا کویر مرکزی، بیابان غالبا کویری وسیعی است در جنوب رشته کوه البرز در مرکز شمالی ایران. نام آن از کویرهای گسترده واقع در آن گرفته شده است.
ویژگی‌ها:
وسیع ترین کویر ایران که از دامنه‌های جنوبی البرز تا مرکز ایران گسترش دارد. طول آن ۸۰۰ کیلومتر و عرض آن در حدود ۶۰۰ کیلومتر می‌باشد. مساحت دشت کویر در حدود ۷۷، ۶۰۰ کیلومتر مربع است. در غرب این کویر دریاچه نمک قرار دارد.
این بیابان یکی از قطب‌های حرارتی زمین محسوب می‌شود. دمای آن در تابستان به ۵۰ درجه می‌رسد و گاهی اختلاف دمای بین روز و شب به ۷۰ درجه سانتیگراد می‌رسد. قسمت عمده آن را باتلاقهای وسیع فرا گرفته‌اند و در حاشیه پوشیده از تپه‌های ماسه‌ای و ارتفاعات پراکنده است و پوشش گیاهی آن عمدتاً از نوع گیاهان شور پسند (هالوفیت) است.
موقعیت جغرافیایی:
کوير مرکزی نمک يک چاله زمين‌شناسى مثلث شکل ناموزون است که ضلع قاعده آن کوه‌هاى طبس تا کوه‌هاى سبزوار در مشرق و دو ضلع آن يکى از ارتفاعات جنوبى البرز و کوه‌هاى سمنان تا سبزوار در شمال ضلع ديگر ارتفاعات تفرش و کاشان و کوه‌هاى انارک و جندق در جنوب مى‌باشد در داخل اين چاله دو حوضه يکى مسيله در مغرب حوضه ديگر موسوم به دشت کوير در مشرق قرار دارد.
کوير مرکزی نمک در بزرگ‌ترين منطقه بيابانى ايران واقع شده طول شرقى غربى آن حدود ۶۰۰ کيلومتر و عرض آن از شمال به جنوب بين ۱۰۰ تا ۳۰۰ کيلومتر است و وسعت آن بين ۵۰ تا ۶۰ هزار کيلومتر مربع مى‌باشد.
حوضهٔ کوير مرکزی نمک با حدود ۴۰۰ متر ارتفاع از پست‌ترين نقاط فلات داخلى ايران محسوب مى‌شود. در مناطق پست کوير نمک کوه‌هاى منفردى وجود دارد که جنس آن از کنگلومرا و گرانيت مى‌باشد که احتمالاً بر اثر حرکات تکتونيکى ارتفاع پيدا کرده و چون جنس سختى دارند در مقابل فرسايش مقاومت بيشترى نشان مى‌دهند.
از نظر ساختمانى کوير نمک با کوير لوت تفاوت بسيار دارد چه چاله لوت حفره‌اى است که در اثر شکستگى طبقات زمين احداث شده در حالى‌که کوير نمک يک چاله بزرگ زمين‌شناسى مى‌باشد.
قسمت اعظم کوير نمک را شن و سنگريزه پوشانده است که اغلب دستخوش باد قرار مى‌گيرد و طوفان‌هاى شديد و شن‌هاى آميخته به نمک را مانند امواج دريا با صداى درهم و برهم به حرکت درآورده گاهى به‌شکل تپه‌هاى طولانى تا ارتفاع ۴۰ متر به‌جاى مى‌گذارد اين تل‌هاى شنى که در اثر وزش باد تغيير مکان مى‌دهند به تپه‌هاى ريگ روان معروف است و خطرى براى کاروان‌ها و آبادى‌هاى اطراف کوير مى‌باشد.
کوير نمک از خشک‌ترين نواحى ايران است مقدار بارندگى حدود ۱۰۰ ميلى‌متر و اختلاف درجه حرارت شبانه‌روز در سال خيلى زياد بين صفر و هفتاد درجه مى‌باشد به‌ندرت در حاشيه کوير و بعضى نواحى داخلى نقاطى يافت مى‌شود مانند جندق و بيابانک که از حيث آب و هوا و جمعيت و به‌دست آوردن محصول اهميت داشته باشد.
پارک ملی کویر، پارک ملی خارتوران، کویر بجستان، کویر حاج علی قلی (دامغان)، کویر مسیله، بیابان مرنجاب، بیابان بندریگ و ... در این منطقه واقع شده‌اند.
مناطق و آبادی‌های کویر مرکزی ایران:
ابیانه
آران
انارک
باتلاق نمک سیرجان
بند علی‌خان
بیدهند
پارک ملی کویر
پیاده (بیاذه و بیاضه هم نوشته‌اند)
جندق
چوپانان
چیمه
حوض سلطان
حوض قیلوقه
خور و بیابانک
دریاچه نمک
دق سرخ
روح مرغوم
ریگ جن
سُه
عروسان
عشین
فریزهند
قم
کاروانسرای سفیدآب
کویر ابرکوه
کویر چاه غیب
کویر حاج علی قلی
کویر درانجیر (بافق)
کویر ساغند
کویر سیاه کوه (اردکان)
کویر عقدا
گرمه
محمدآباد کوره گز
مرنجاب
مسیله
مصر
معلمان
نائین
سگزی
ورامین
هنجن
منبع: بيابان هاي ايران